- استان تهران، ورامین، خیرآباد
- iranfoamsepid@gmail.com
- +989122848268
- +968-71444409
در این مقاله شما را با اولین یخچال هایی که توسط بشر ساخته شد آشنا خواهیم کرد و نحوه کار و عملکرد آن ها و مخترعین آن را بررسی میکنیم.
حتما این سوال برایتان پیش آمده که انسان های گذشته چطور مواد غذایی خود را نگهداری میکردند؟ چون امروزه عملا زندگی بدون داشتن یخچال و فریزر کاملا غیرقابل انجام شده است. در ادامه این مقاله از وحید استار، تاریخچه اولین یخچال بشر و مراحل ساخت آن و نوع استفاده از آن را توضیح خواهیم داد.
قبل از اختراع یخچال های مدرن امروزی، انسان‌ها برای حفظ مواد غذایی خود از فاسد شدن، از روش‌های گوناگونی استفاده میکردند. خشک کردن زیر نور خورشید، نمک‌سود کردن، دودی کردن، و حتی دفن کردن مواد غذایی در خاک یا انبارهای زیرزمینی، از جمله این تدابیر بودند. استفاده از غارها یا مکان‌های طبیعی خنک نیز راهی موثر برای نگهداری موقت برخی مواد بود. این روش‌ها با اینکه کمک‌کننده بودند، اما محدودیت‌های زیادی داشتند و طعم و بافت غذاها را تغییر می‌دادند و همیشه کارآمد نبودند، به‌ویژه در فصول گرم سال.
ایده اصلی برای نگهداری مواد غذایی در سرما، به هزاران سال پیش باز می‌گردد. انسان‌ها با مشاهده پدیده طبیعی یخ، به این فکر افتادند که می‌توانند از آن برای خنک نگه داشتن مواد استفاده کنند. در تمدن‌های باستانی از جمله ایران باستان، چین و روم، انبارهای یخ (Ice House) ساخته میشد. این سازه‌ها، معمولاً گنبدی شکل و نیمه زیرزمینی بودند که در زمستان، یخ و برف را در آن‌ها جمع‌آوری و فشرده میکردند تا در طول سال به آرامی ذوب شود و محیطی خنک را برای نگهداری مواد غذایی و نوشیدنی‌ها فراهم آورد. این “یخچال”های سنتی، اولین نمونه‌های سازه‌های دست بشر برای مهار و استفاده از سرما بودند.
اما قدم‌های اولیه برای ساخت یخچال هایی که خودش سرما تولید کند، در سال های اخیر برداشته شد. در قرن هجدهم میلادی، ویلیام کولن (William Cullen) در اسکاتلند، اولین آزمایش شناخته شده برای ایجاد سرمایش مصنوعی از طریق تبخیر اتر را انجام داد. گرچه این آزمایش صرفاً جنبه علمی داشت و به محصولی تجاری منجر نشد، اما پایه و اساس علمی لازم برای یخچال‌های آینده را فراهم آورد.
ایده یک سیستم تبرید بخار فشرده، ابتدا توسط الیور ایوانز (Oliver Evans) در آمریکا در سال ۱۸۰۵ مطرح شد، اما او هرگز موفق به ساخت آن نشد. نقطه عطف واقعی، در سال ۱۸۳۴ رقم خورد. جاکوب پرکینز (Jacob Perkins)، مخترع آمریکایی ساکن لندن (انگلستان)، اولین ماشین تبرید بخار فشرده عملیاتی را ساخت. این دستگاه از یک مایع فرار (در اینجا، اتر) استفاده می‌کرد که با تبخیر، گرما را جذب کرده و محیط را خنک می‌کرد، سپس این بخار فشرده شده و دوباره به مایع تبدیل میشد تا چرخه تکرار شود. این را می‌توان اولین یخچال مکانیکی واقعی ساخت بشر دانست، هرچند که در ابتدا برای مصارف تجاری گسترده در دسترس نبود.
در ادامه، مخترعان دیگری نیز در توسعه یخچال نقش داشتند. جان گوری (John Gorrie)، پزشک آمریکایی، در اواسط قرن نوزدهم یخچالی را برای ساخت یخ و خنک نگه داشتن بیماران تب‌دار خود ساخت و در سال ۱۸۵۱ برای اختراع خود حق امتیاز گرفت. در دهه‌های بعد، یخچال‌های مکانیکی بیشتر برای مصارف صنعتی مانند آبجوسازی و بسته‌بندی گوشت مورد استفاده قرار گرفتند.
با ورود به اوایل قرن بیستم، بالاخره نوبت به یخچال‌های خانگی رسید. اولین یخچال خانگی اتوماتیک، دوملری (Domelre)، در سال ۱۹۱۳ در آمریکا معرفی شد. پس از آن، شرکت‌هایی مانند فریجیدر (Frigidaire) در سال ۱۹۱۶ و جنرال الکتریک با مدل مشهور Monitor Top در دهه ۱۹۲۰، یخچال‌ها را به تدریج وارد آشپزخانه‌های مردم کردند. در ابتدا، این یخچال‌ها گران‌قیمت بودند و تنها قشر مرفه توانایی خرید آن‌ها را داشتند. همچنین، استفاده از برخی گازهای سمی مانند آمونیاک و دی‌اکسید گوگرد در مدل‌های اولیه، چالش‌هایی را به همراه داشت که با کشف مبردهای ایمن‌تر مانند فریون در دهه ۱۹۲۰، این مشکلات برطرف شد.
روش استفاده از این یخچال‌های اولیه مکانیکی به گونه ای بود که باعث آسایش افراد میشد چون نیازی به پرکردن انبارهای یخ نداشت و از خودشان سرما را تولید میکردند.
داستان یخچال، روایت نبوغ و نیاز بشر برای حل یکی از اساسی‌ترین چالش‌های زندگی یعنی نگهداری غذاست. از انبارهای ساده یخ تا دستگاه‌های پیچیده و هوشمند امروزی، یخچال تأثیر شگرفی بر زندگی ما گذاشته است. این اختراع نه تنها به بهبود امنیت غذایی کمک کرده و تنوع رژیم غذایی ما را افزایش داده، بلکه با کاهش فساد مواد غذایی، به سلامت عمومی نیز یاری رسانده است. امروزه، یخچال‌ها با فناوری‌های پیشرفته‌تر، بهره‌وری انرژی بیشتر و قابلیت‌های هوشمند، همچنان در حال تکامل هستند و به یکی از ارکان اصلی خانه‌های مدرن تبدیل شده‌اند.
امروزه علم به قدری پیشرفت کرده که ما انواع یخچال و فریزرهای مدرن و پیشرفته‌ای داریم که زندگی را راحت‌تر کرده‌اند. حتی برای سفرها و پیک‌نیک‌ها هم می‌توانیم از یخدان‌های یونولیتی استفاده کنیم تا مواد غذایی و نوشیدنی‌هایمان خنک بمانند.
